Dyslexie

Wat is dyslexie?

Dyslexie is een hardnekkig probleem met het aanleren van het accuraat en vlot toepassen van het lezen en/ of het spellen. Dyslexie wordt veroorzaakt doordat klanken niet goed worden herkend en klanken en letters niet goed worden gekoppeld. Dyslexie is erfelijk. Als een van de ouders dyslexie heeft dan is de kans 50% dat het kind ook dyslexie heeft.

Gevolgen van dyslexie

Wanneer dyslexie niet wordt ontdekt of erkend en wanneer er geen hulp wordt geboden, kunnen emotionele problemen ontstaan. Doordat het lezen traag verloopt en de spellingregels niet goed worden toegepast, kunnen op school problemen ontstaan.

Waaraan kun je dyslexie herkennen

• Zwakke prestaties bij lezen en spellen
• Moeite met het onthouden van rijtjes: dagen van de week, maanden etc.
• Moeite met het automatiseren van de rekentafels
• Vertraagde klank tekenkoppeling
• Klankverwisselingen in de spraak
• Geen plezier in lezen
• Moeite met schrijven
• Dyslexie is familiair
• Problemen in het werkgeheugen

Aanmelden voor het dyslexie onderzoek

Dyslexie onderzoek

Om dyslexie vast te kunnen stellen wordt uitgebreid onderzoek verricht naar de ontwikkeling van het technisch lezen, de spelling, de intelligentie en het werkgeheugen.

Dyslexie onderzoek in de vergoede zorg

Het dyslexie onderzoek wordt vergoed door de gemeente waarin het kind woont als school de achterstand en de hardnekkigheid van de lees- en/of spellingproblemen in kaart heeft gebracht. Dit betekent het volgende:

Aantonen van de hardnekkigheid van de lees- en/of spellingproblemen door school

Een leerling komt alleen in aanmerking voor vergoede dyslexiezorg wanneer de school in een leerlingdossier onderbouwt dat er bij een leerling sprake is van een ernstige en hardnekkige achterstand bij het lezen. Het nieuwe protocol dat ingaat op 01-01-2022, hanteert hierbij strengere criteria: er moet in ieder geval sprake zijn van ernstige woordleesproblemen. Daarnaast kan er ook sprake zijn van een (ernstig) spellingprobleem, maar als criterium voor doorverwijzing speelt de ernst van het spellingprobleem geen rol meer. 

• De leerling heeft minimaal 18 maanden leesonderwijs gevolgd
• De leerling is gedurende twee keer een periode van 12 weken extra begeleid op het gebied van technisch lezen
• Bij 3 hoofdmetingen voor lezen is 3 keer een Vmin of een E score behaald

Aanmelden voor het dyslexie onderzoek

De leerling kan worden aangemeld als hij tussen de 7-13 jaar oud is en op de basisschool zit.

Als school op drie achtereenvolgende meetmomenten, zoals hier boven beschreven, in kaart heeft gebracht en twee keer een periode van 12 weken extra heeft gelezen met een leerling door een professional, dan kan de leerling worden aangemeld voor het dyslexie onderzoek.

Het dossier dat door school is aangemaakt wordt in overleg en met toestemming van de ouders verstuurd naar de Poortwachter. Het dossier wordt door de poortwachter beoordeeld. Mocht het dossier nog niet compleet zijn, dan wordt het teruggestuurd naar school. Is het dossier goedgekeurd, dan wordt de leerling opgeroepen voor het onderzoek.

Comorbiditeit

Comorbiditeit betekent dat er meerdere ontwikkelingsstoornissen tegelijkertijd aanwezig zijn. 

Vanaf 01-01-2022 is de aanwezigheid van een ander ontwikkelingsprobleem

( b.v. ADHD, ADD, TOS) in combinatie met dyslexie geen reden meer om niet in aanmerking te komen voor de vergoede zorg dyslexie.

De zorgverlener onderzoekt, voor de behandeling wordt gestart, hoe complex de combinatie van de twee stoornissen is. Op basis daarvan wordt bepaald of de dyslexiebehandeling bij een kind ook goed uitvoerbaar zal zijn – en er dus een behandelindicatie Ernstige Dyslexie kan worden afgegeven – of dat het kind beter geholpen kan worden via een andere zorgroute.

Het dyslexie onderzoek

Een dyslexieonderzoek wordt uitgevoerd door een psycholoog of orthopedagoog met de bevoegdheid om dyslexieonderzoek te doen. Zo’n dyslexietest noemen we een diagnostisch onderzoek. Het onderzoek bestaat altijd uit een aantal onderdelen:

• Gesprek met ouders. Er wordt gevraagd naar het verloop van de ontwikkeling van een kind. Er wordt gevraagd hoe het tot nu toe op school is gegaan, of er nog andere ontwikkelingsproblemen zijn en of er meer familieleden zijn met dyslexie.
• Lees- en spellingtoetsen. Dit wordt gedaan om het niveau van het lezen en spellen te meten. Een test is bijvoorbeeld het hardop lezen van rijtjes woorden en ook niet bestaande woorden. En er wordt een dictee afgenomen. Ook bekijkt de onderzoeker de informatie die door de school is aangeleverd over het lezen en de spelling.
• Testjes die de lees- en spellingproblemen kunnen verklaren. Zoals letterkennis en de klank-tekenkoppeling
• Intelligentieonderzoek. Tijdens deze test wordt het IQ (Intelligentiequotiënt) gemeten. Maar er wordt ook gekeken naar de woordenschat, het leggen van verbanden tussen woorden, de werking van het geheugen en de snelheid waarmee een kind informatie verwerkt.         
  

Dyslexieverklaring

• De dyslexieverklaring wordt geschreven en ondertekend door de GZ psycholoog als blijkt dat er sprake is van de stoornis dyslexie.
• De dyslexieverklaring geeft de mogelijkheid om gebruik te maken van verschillende aanpassingen in het onderwijs die de gevolgen van de spelling en leesproblemen verminderen.
• De dyslexieverklaring is onbeperkt geldig
• In de dyslexieverklaring staan de volgende onderdelen vermeld:

Compensatie middelen

• Verlenging van de standaard toets tijd of examentijd
• Vergroten van het lettertype
• Individueel afnemen van toetsen en niet klassikaal
• Voorlezen van toetsen
• Gebruik maken van een spelling spiekkaart
• Gebruik maken van software om teksten voor te lezen

Dispensatie regeling

Vrijstelling van bepaalde opdrachten

Compenserende hulpmiddelen

Met compenseren wordt bedoeld dat de lees- en spellingtaken wel worden uitgevoerd door de leerling en dat hij gebruik mag maken van een hulpmiddel of aanpassing zodat de moeilijkheden bij het lezen en spellen worden verminderd.

Op de basisschool

• Op de basisschool ligt de nadruk op het extra oefenen van het lezen en spellen.  daarom worden vanaf groep compenserende hulpmiddelen ingezet. Op deze manier kunnen de leerlingen teksten lezen die op het niveau van het technisch lezen te moeilijk zijn toch lezen.  Dit motiveert omdat de inhoud van de tekst aansluit bij de interesse en belevingswereld van de leerling.
• De compenserende hulpmiddelen zijn vaak ICT middelen, waarbij de tekst wordt voorgelezen.  En bij spellingtaken wordt spellingondersteuning gegeven.  Voorleessoftware kan ook worden ingezet bij spellingtaken.  Door te laten voorlezen wat de leerling heeft geschreven, hoort hij/zij wat er nog niet klopt .
• Op de dyslexieverklaring staan suggesties over het aanschaffen en gebruiken van ICT hulpmiddelen.  Als de leerling naar het VO gaat is het belangrijk om te kijken of deze ondersteuning nog aansluit de bij de leerlingen het VO onderwijs.

Op het voortgezet onderwijs

• Compenserende maatregelen in het VO hebben betrekking op het lezen, spellen, toetsen en beoordeling
• ICT middelen kunnen worden ingezet bij het lezen van teksten, waardoor de leerling zijn aandacht kan richten op de inhoud van de tekst .  Bij vreemde talen hoort de leerling tijdens het voorlezen van de tekst ook direct de juiste uitspraak van de woorden.   
• ICT middelen als woordvoorspeller, spellingcontrole en dicteerprogramma helpen de leerling zodat hij/zij zich kan focussen op de inhoud van de tekst die wordt geschreven.
• De afspraken die zijn gemaakt over de hulpmiddelen worden vermeld op de dyslexiekaart van de leerling.

Overzicht van dyslexiehulpmiddelen

www.dyslexiehulpmiddelen.com

Keuze voor het VO en specifieke leerbehoeften

Het is voor ouders en leerlingen een belangrijk keuzemoment.  Naar welke middelbare school gaat mijn kind?

Deze keuze is niet alleen gebaseerd op het schooladvies in groep 7/8. 

Deze checklist helpt om kritisch te kijken naar welke hulp en op welke manier deze wordt geboden op de nieuwe school.

Vrijstelling vreemde talen in het VO

Het leren van vreemde talen kan voor sommige leerlingen met dyslexie een flink struikelblok zijn.  Er zijn allerlei hulpmiddelen beschikbaar om deze leerlingen hierbij te helpen.  Soms is het inzetten van ondersteuning en dyslexiehulpmiddelen niet genoeg en is (gedeeltelijke) vrijstelling een optie.

Wanneer is (gedeeltelijke) vrijstelling bij vreemde talen mogelijk?

• Voor een tweede taal zoals Duits of Frans kan in sommige gevallen toestemming voor een vrijstelling of een aangepast programma worden aangevraagd.  Dit is afhankelijk van het leerjaar en het niveau.
• Volledige vrijstelling voor Frans of Duits is alleen mogelijk in de bovenbouw.  In de bovenbouw hoeft de leerling geen tweede moderne taal te volgen als hij/zij een ander vakkenpakket kiest. 
• In de onderbouw van het voortgezet onderwijs is een volledige vrijstelling voor Frans of Duits niet toegestaan. Bespreek met de dyslexie contactpersoon wat  de mogelijkheden zijn om het lesprogramma wel aan te passen.  Een leerling kan wel voor bepaalde onderdelen  van het vak vrijgesteld worden.
• Voor de talen Nederlands en Engels is vrijstelling of een aangepast programma niet mogelijk.

Wat is er nodig voor de aanvraag van een gedeeltelijke vrijstelling?

• In de onderbouw van het voortgezet onderwijs kan een leerling met dyslexie een aangepast programma voor Duits en Frans volgen.
• De docent vraagt dit aan in overleg met de leerling en de ouders.
• Hierbij wordt rekening gehouden met de doorstroom mogelijkheden van de leerling
• School kan gebruik maken van het dyspensatieprotocol.  Dit protocol is onderdeel van het dyslexiebeleid en aanvragen vanuit docenten en/of ouders kunnen hieraan worden getoetst.

(info dyslexie centraal)